Yeni Bir Reji mi?

İnsanımızın geçmiş zamanlarda  sıkıntılar yaşadığı meslek dallarından biri de Kolculuktu. Uzun yıllar  halkın korkulu rüyası olan  kolculuk, son günlerde tekerrür eden tarih nedeni ile çok daha modern bir şekilde yeniden karşımıza çıkıverdi. Tütün üreticisi ve satıcıları sokaklarda. Ortada kolcu yok ama endişe son safhada. Dilerseniz biz sadece geçmişte yaşananlara bakıverelim. İçinde bulunduğumuz durum ve geleceğe dair değerlendirmelerse şimdilik bir köşede bekleyiversin. Osmanlı'nın son dönemlerinde dış borç miktarı oldukça artar. Yabancı alacaklılar alacaklarını tahsil edebilmek amacıyla  Reji adı altında bir şirket oluştururlar. Anadolu'da ne kadar tütün ekileceği, nerelere satılacağı ve fiyatının ne olacağı konularında söz sahibi bir kuruluş. Böylece Türk tütün işletmeciliği yabancılara devredilmiş olur. İşte kolculukta bu tekelleşmenin bir sonucu olarak ortaya çıkar. Osmanlı Devleti ile bir anlaşma yapılmış olsa da halk çok ucuz fiyata sattığı tütünü paketlenmiş halde yüksek fiyatlara satın almak zorunda kalınca  ürettiği tütünü Reji'ye değil de el altından vatandaşa satmaya başlar. Reji, bu durumda alacağını tahsil edemez. Ekilen tütünün sadece Reji Şirketine satılmasını sağlamak amacıyla şirket yetkilileri  II. Abdülhamit'ten Kolcu Kuvvetleri oluşturma izni alır.  Böylece Kolcular tütün eken ve satan Türk Köylüsü'nün başına üşüşür. Paketlenmemiş tütün içen, satan ve bulunduran herkes çeşitli şekillerde cezalandırılır. Hatta bazı kaynaklarda kolcular tarafından bin kişinin öldürüldüğü yazılıdır. Cumhuriyetin ilanından sonra Reji'ye olan borç ödenir ve tütün üreticisi özgürlüğüne kavuşur. Ya sonrası...! Sonrası öncesinden de garip.  23 Aralık 2003 tarihinde Tekel İdaresi  292 milyon  dolara satılır. Hisse devir işlemleri ise ancak  2008 yılında tamamlanır. Ne gariptir ki sadece iki yıl sonra  bu şirketin yüzde 90'ı Texas Pasific firmasına 810 milyon dolara satılır.  Oysaki  Tekel'in özelleştirme ilanına çıkıldığı 5.6.2003 tarihli bilançosundaki stok hesaplarının tutarı 113,7 trilyon liraydı. (Yüksek Denetleme Kurulu Özelleştirme İdaresi Başkanlığı ve Özelleştirme Fonu Raporu (2003)) Devletin satıp kurtulduğu, alan şirketleri ise ihya eden Tekel İdaresi maalesef ki Amerika, İngiliz ve Japon devlerinin susuzluğunu  kesmemişe benziyor. Dahası, geçmiş dönemlerde kolculuk sistemini mecbur kılan ağır dış borç yükü günümüzde dibe vuran ekonomi nedeniyle yeniden karşımıza çıkmış bulunuyor. Ekimi yapılırken vergisi ödenen tütün bir çok insanımızın ekmek kapısı. Perakende satışıyla geçinen binlerce esnafımız var.   Bütün bunlar bir yana, paketlenmiş halde en düşük sigara fiyatı 10 TL. Bu fiyatın yeni yıldan sonra 15 TL olacağı söyleniyor.  Belirlenen zamlar vatandaşa yansıtılırsa  bir kişinin yıllık sigara masrafı 5 bin 400 liranın üzerine çıkmış olacak. Sigara tiryakisi olmayanlar için  bu husus  kayda değer bulunmasa da devleti yönetenler her ihtimali  göz önünde bulundurarak kararlar almalıdır.  İnsanımızı ekonomik  açıdan oldukça rahatlatan  işlenmemiş tütün satışının önü açılmalıdır.  Asim YAVUZ