İslamiyet etkisi ile gelişen Türk edebiyatı yenilikler ile karşılaşmıştır. Özellikle Arap ve Fars edebiyatı ile yeni kelimeler ve tamlamalar edebiyatımızda yerini almıştır. Bu gelişmeler en çok saray ve çevresinde yani divanda kendini hissettirmiştir. Örnek vermek gerekirse halkın anlayamadığı tamlamalar sanki padişaha ve yanında ki vezirlere yazılmıştı.
Konumuza dönmek gerekirse kadın burada mazmun denilen eserlerde kadının kirpikleri ok, kaşları yay, boyu servi gibi benzetmeler yapılmıştır yani anlaşıldığı üzere kadının güzelliği ön planda yer almaktadır.
Divan edebiyatında aşık olunan, uğuruna her türlü acı çekilen sevgili olarak yorumlanmıştır. Aynı zamanda bu aşk, Tanrı aşkına dönüştürülmüş ve tasavvufi derinlik kazanmıştır.
Divan şiirinde kandına gazellerde karşılaşırız. Kadın, kolektif bilincin ürünüdür. Divan edebiyatında kadın güzelliği denince akla Divan şairi Nedim gelir.
KUTADGU BİLİG’ TE KADIN:
Edebiyatımızda dinin etkisi ile Türk toplumunda kadının yeri değişime uğramıştır. Erkeklerde yiğitlik, cesaret, erdem gibi özellikler göründüğü gibi kadınlarda sabır hoşgörü ön plandadır.(Akar 2006:819)
Yusuf Has Hacip tarafından kaleme alınan eserde; mutlu olmak için doğru yolu bulmak için ‘ideal insan modeli’ kadındır.(Mert2002:2)
Önemli bir eser olan Kutadgu Bilig’in bazı bölümlerinde kadınlar konusunda bu cümlelere yer verilmiştir. Yani edebiyatımızda kadın hiçbir zaman değerini kaybetmemiştir.
Bunu yanında birçok şair, Divan edebiyatında kadını erişilemez olarak gösterir.Asıl sorun şurada: Günümüzde nasıl olurda yiğit diye tanımlanan erkeklerimiz, kadınlarımıza zarar vererek, ulaşılmazları öldürebilir? Böylesine güzel olan kadınlarımız bunları hak ediyor mu?
Ne demiş Fuzuli bir gazelinde
Demeden çevirilerdir çektiğim bi-rahm bütlerden
Bu kafirler esiri bir müselman olmasın ya Rab
DİVAN-I HİKMET’TE KADIN:
Hoca Ahmet Yesevi hikmetli sözleri yazarken bunu yanında hikmetli sözleri kızı Gevher Şehnaz’a öğretmiştir.Şehnaz da önce komşulara sonra civar köylere kadınlar ve kızlar sayesinde bu öğütleri yayılmıştır. Bu gurup; Çitlen olarak isimlendirilmiştir. Çilten Gurubu kare şeklinde oturur, aralarında hikmetli sözleri birbirine anlatırlarmış.
Şeyh Galip:
Fariğ olmam eylesen yüz bin cefa sevdim seni
Böyle yazmış anlıma kilk-i kaza sevdim seni
Ben bu sözden dönmezem devr eyledikçe nüh felek
Şahid olsun aşkıma arz-u sema sevdim seni
